1. Boya Nedir?

Boya, insanların kullandığı canlı olmayan, tabii veya yapay tüm eşya, araç, inşaat türü ürünlerine tatbik edilen renkli kaplama malzemelerinin adıdır. Aynı kaplama malzemelerinin renksiz, şeffaf olanının adı ise verniktir. Boya ve vernik kullanımının iki amacı vardır:

• Tatbik edilen cisimlerin estetik görünümünü artırmak
• Bu cisimleri korozyon (aşınma)dan korumak

Eskiden estetik görünüm çok önemli iken, özellikle günümüzde cisimleri korozyona karşı çok daha uzun süreli koruyabilmek önemini artırmıştır. Malzemelerin yapısal değerleri ve ömürleri, korozyondan korunmaya bağlıdır.

2. Korozyon Nedir?

Hava, nem, kimyasal buhar veya fiziksel, kimyasal sürtünmeler, değişik ısı şartlarının oluşturduğu etkiler, malzemelerin yüzeyinde korozyon denilen yıpranmalara neden olur. Yüzeyde başlayan yıpranma, zamanla malzemelerin içine işler. Başka bir deyişle, malzeme işe yaramaz olur.

3. Korozyondan Nasıl Korunabiliriz?

Malzemelerin yüzeyini, bilinçli olarak korozif (aşındırıcı) etkilere dayanıklı boya, vernik türü kaplama malzemeleri ile örterek uzun süre korumak mümkündür. Kısaca, herhangi bir ortamda, korunacak malzemenin, korozyona sebep olan nedenlerle temasını kesmek gerekmektedir. Ancak, bunun gerçekleşmesi, doğru seçilmiş kaplama malzemesinin, doğru tatbik edilmesiyle mümkündür. Seçilen ürünün ihtiyaca uygun ürün olması yeterli değildir. Uygulamayı yapacak kişilerin bu konudaki tecrübe ve beceri birikimi, uygulama sonucunun başarı olması için çok önemlidir.

4. Boya Seçimi:

Boya seçimindeki en önemli unsur, korunacak malzemenin bulunduğu ortamı tayin etmek ve ortamda dayanıklılık gösterecek kaplama malzemesini belirlemektir. Bu seçimin, bu konuda yeterli tecrübesi olan kişi yada kuruluşlar tarafından yapılması, seçilecek sistemin başarılı olabilmesi için ön koşuldur.

5. Tatbikat:

En az boya seçimi kadar önemli olan tatbikat iki esasta değerlendirilebilir.

a) Yüzey Hazırlama:

Özellikle metal yüzeylerin iyi temizlenmesi, önce yağın temizlenmesi, sonra tel fırça veya kumlama gibi mekanik temizleme ve devamında son katın tatbikine kadar görev yapacak astarlanma ile son bulur. Kimyasal temizleme de oldukça etkindir. Ancak İsveç normlarına göre yapılan kumlama en iyi yüzey temizlemesidir.

Yüzey Temizleme (Kumlama ) İşlemi Nedir?

Topraktan çıkan demir cevheri şekillendirilerek metal haline getirilir. Korunması yapılmamış (kaplanmamış) metal tekrar eski haline dönmek (toprağa düşmek) için yoğun çaba sarf eder. Gerek havadaki, gerekse bulunduğu ortamdaki su ve oksijen ile temasından dolayı paslanarak çürür. Yani korozyon oluşur.

Metalin korunmadan önceki süreçte etkilendiği bilinen faktörler şunlardır:
-Pas ve cürufun bulunması
-Tuz, toz, gres ve yağ gibi yüzeyde kir bulunması
-Yüzey profili
-Atmosferik koşullar

Boya uygulamadan önce yukarıdaki faktörlerden arındırılarak yüzeyin kumlama işlemi ile temizlenmesi, metalin tüm yüzeyine gözenek açılması, yüksek basınçta çelik granül (grit) püskürtülerek yüzey, boya ve diğer koruyucu malzemelerinin uygulanması için hazırlanır. Yüzey hazırlamanın ilkel şekli, zımpara ve silisli kum (raspa) ile temizlenmesidir. Yüzey temizleme standartlarının uluslararası düzeyde tanımlanmış şekillerini görmek için (ilgili sayfaya link Yüzey Temizlik Dereceleri);

b) Tatbikatı:

Astar ve son kat olarak seçilen malzemenin gerektirdiği şartlara uyarak boya tatbikatının yapılması da oldukça önemlidir. Örneğin astar ve son kat tatbikatları arasındaki zamanlama gibi. Bazı yerlerde, ihtiyaca göre ara kat ve mastik boyalar da kullanılabilir.

6.Boyama Uygulamaları:

1) Hava Püskürtme ile Boya Uygulaması:

Basınçlı hava kullanılarak boya bir tabanca ile metal yüzeye toz halinde püskürtülür. Böylece istenilen kalınlıkta çok düzgün bir film tabakası elde edilir. Ancak bu işlem sırasında %30-40’a varan oranlarda boya kaybı meydana gelir. Bu kayıp rüzgara ve boyanmakta olan metalin şekline ve biçimine göre değişir. 2) Havasız Püskürtme ile Boya Uygulaması: Çok yüksek bir basınç ile sadece boya malzemesi ince bir delikten püskürtülür. Böylece boya tanecikleri çok küçük parçacıklar halinde metal yüzeyine yapışır. Bu yöntemle kısa sürede kalın bir film tabakası elde edilir. Ancak uygulama tecrübeli bir uygulama elemanı tarafından yapılmalıdır. Aksi halde boya tabakasının kalınlığı yer yer değişebilir. Buna karşılık havasız tabanca ile boya uygulamasının şu avantajları vardır.

• Boya yüzeye basınçla püskürtülmüş olduğundan daha iyi yapışır. Daha kalın boya tabakası tek kat halinde uygulanabilir.
• Daha koyu kıvamlı boyalar, İnceltilmeye gerek duyulmadan, bu yöntem ile kolaylıkla uygulanabilir.
• Çevreye çok fazla boya tozu yayılmaz.
• Sarfiyat miktarı azalır.

EPOKSİ ASTAR ve EPOKSİ SON KAT BOYA KULLANIM KILAVUZU

1) YÜZEYİN HAZIRLANMASI:

Kaplama malzemesinin kendinden beklenen faydaları sağlaması ve uygulandığı yüzeyi koruyabilmesi için, uygulandığı yüzeye çok iyi yapışması gerekmektedir. Uygulanacak malzeme hangi çeşit reçine içerirse içersin, bu yapışmanın ilk ve en önemli şartı yüzeyin hazırlanmasıdır. Bu amaçla tatbikat yüzeyi kir, yağ ve gresten dikkatle arındırılır. Gevşek, eski boya temizlenir. Yüzeydeki pas ve çapaklar kumlama veya zımparalama yöntemlerinden uygun olanı seçilerek giderilir. Yüzeyin temizliğinden emin olunduktan sonra uygulama fırça, rulo veya sprey ile yapılır. Püskürtme ile yapılacak tatbikatlarda maske kullanılmalıdır. Küçük ve kapalı alanlarda uygulama yapıldığında ortamı havalandırmaya dikkat edilmelidir.

2) MALZEMENİN HAZIRLANMASI:

Uygulanacak epoksi malzemenin birinci komponenti ile ikinci komponenti (kurutucusu) önce ayrı ayrı sonra bir arada iyice karıştırılmalıdır. Karıştırma yeterince iyi yapılmamışsa, reçine ve kurutucusu homojen hale gelmeyecek, sertleşme başarılı olmayacaktır. Sonuç olarak yüzeye yapışmada, mekanik ve kimyasal dayanımda zayıflama görülecektir.
Başarılı bir epoksi uygulaması için bir diğer şart da, iki bileşenin (komponentin) üretici firmanın belirttiği oranda karıştırılmasıdır. Bunun için SVK kodlu her epoksi malzemenin kurutucu miktarı belirli olup; ambalajlanırken malzemenin her kovası için bir galon kurutucu olacak şekilde eşleme yapılmıştır.

SVK kodlu ürünlerin birinci komponenti hiçbir şekilde başka firmaların ikinci komponentleriyle karıştırılmamalıdır. SVK kodlu tüm epoksi astar, epoksi arakat ve epoksi son kat boyalar, yine SVK kodlu kendi kurutucularıyla birlikte kullanılmalı; yanlış eşleştirilmelerden kaçınılmalıdır.

3) ÜRÜN SEÇİMİ:

SVK kodlu farklı epoksi astar ve epoksi son kat boyalar mevcut olduğunda; uygulanacak ürün, tatbikat yüzeyi ve bu yüzeyin maruz kalacağı şartlar göz önüne alınarak seçilmelidir. İstenirse ürün seçiminde firmamıza başvurularak yardım alınabilir.

4) ASTARLAMA:

Boyanmak üzere hazırlanan yüzeyin azami seviyede korunması için önden astar kullanılmalıdır. Yüzeyi daha iyi korumak ve kendinden sonra uygulanacak son kat boya ile yüzeyin daha iyi yapışmasını sağlamak amacıyla SVK kodlu bir epoksi astar kullanımı tavsiye edilir. Seçilen astarın karışım ömrü ve diğer teknik bilgiler için ürüne ait teknik bültene bakılmalıdır.

5) FİLM KALINLIĞINI ARTTIRMA:

Film kalınlığı arttırılmak istenirse, astarlanmış yüzey üzerine arakat boya kullanımı tavsiye edilir. EKOFILL 505 EPOKSİ ARA KAT BOYA, içerdiği yüksek dolgu oranı ve aktif pigmentleri ile yüzeyin dış tesirlere karşı mukavemetini arttırır. Karışım ömrü ve diğer teknik bilgiler için, ürüne ait teknik bültene bakılmalıdır.

6) SON KAT BOYAMA:

Temizlenen ve astarlanan yüzey, istenen renk, parlaklık ve kurumanın elde edilmesi için tercihen SVK kodlu bir epoksi son kat boya ile boyanarak yüzey kaplama işlemi tamamlanır. Kullanılan ürünün karışım ömrü ve diğer teknik bilgiler için ürüne ait teknik bültene bakılmalıdır.

7) SERTLEŞME ŞARTLARI:

Epoksi reçineyle kurutucu arasındaki reaksiyon ortam sıcaklığına ve havanın nemine bağlı olarak yürür. Bu nedenle çok rutubetli havalarda ve 5°C altındaki ortam sıcaklıklarında uygulama yapılmamalıdır. Bununla birlikte ürünün uygulanacağı tatbikat yüzeyinin sıcaklığı da önemlidir.

8) KATLAR ARASI BEKLEME SÜRESİ:

Uygulama yaparken katlar arası bekleme süresi hava koşullarına bağlıdır ve oldukça önemlidir. Katlar arasındaki uygulama süresi birkaç günü geçmişse yapışmada sorunlar yaşanabilir. Katlar arasındaki süre 48 saatten fazlaysa tercihen zımpara yapılmalı ve yüzey pürüzlendirilerek yeni tabakanın öncekinin üzerine yapışması sağlanmalıdır.

Yüzey üzerine ilk epoksi uygulamasından 24 – 48 saat sonra (20-25°C sıcaklıkta) 2. katın uygulanması halinde, ilk tabakanın kimyasal sertleşmesi tamamlandığından, iki tabaka arasında bir kimyasal kenetlenme meydana gelir. Eğer yapılacaksa diğer katların uygulanmasında da aynı şeyler geçerli olup, uygulama birkaç kat halinde yapılmış olsa da tek bir tabaka oluşacaktır. Epoksi sistemlerin bu özelliği, diğer sistemlere göre çok daha dayanıklı olmasını sağlar.

9) KURUMA SÜRESİ:

Epoksi sistemlerde söz konusu olan kimyasal reaksiyon bir hafta boyunca devam eder. Bu nedenle epoksi malzeme uygulanmış bir zemin ya da yüzey, mukavamet göstermesi beklenen kimyasal ve/ya mekanik koşullara, uygulamadan en erken bir hafta sonra maruz bırakılmalıdır.

NOT : Burada verilen bilgiler epoksi sistemler üzerinedir. Genel olarak, çift komponentli sistemlerde durum çok değişmez. Yukarıdaki şartlar, diğer çift komponentli sistemleri de kapsar. Polüretan boyalar, akrilik boyalar ve diğer çift komponentliler de benzer koşullarda kullanılır.